क्रिकेट अ] भाग १- चालू आहे क्रिकेट चा माहोल (ماحول orمهل) ! REVISED

 क्रिकेट 

 अ] भाग १-  चालू आहे क्रिकेट चा  माहोल (ماحول orمهل) !

  ماحول  or مهل ? कदाचित माहोल ह्या शब्दासाठी हे  अरबी (Arabic) किंवा उर्दू शब्द असतील. चालू आहे म्हणजे काय? आपल्या कडे क्रिकेट २४ X ३६५ दिवस चालूच असते.  ५ दिवसांचे कसोटी  (टेस्ट) क्रिकेट ,  ५०-५० चे वन डे आणि २०-२० चे क्रिकेट, पुरषां बरोबर महिलांचे क्रिकेट. मोठ्यां सोबत २१ खालील क्रिकेट पटूनचे क्रिकेट. लौकरच सुरु होत आहे 'आय.पी.एल.' (कदाचित सुरूही झाले एक संपले की दुसरे चालू. क्रिकेट -क्रिकेट आणि क्रिकेट! आपल्या येथे अनेक धर्म आणि भरपूर सण. क्रिकेट हा पण आपला धर्म आणि मोठा सण. काळानुसार क्रिकेटचे दैवत बदलत असते - पूर्वी होता गावस्कर, नंतर झाला तेंडुलकर आणि आता होत आहे विराट. प्रत्येकाला क्रिकेट बद्धल बोलण्याचा जणू जन्मसिद्ध हक्क आहे, मग त्या व्यक्तीने आयुष्यात बॅट हातात पकडली असो वा नसो! सर्वांना ह्या खेळाचे बाळकडू लहान पणापासून पाजले जाते. मुलांचे कापडी बॉलने खेळण्या पासून, प्लास्टिक , मग टेनिस नंतर सीजन बॉलने ग्रॅज्युएशन होत असते. आतातर मुलीही रिंगणात उतरल्या आहेत. 

 'आय.पी.एल.' वरून आठवण झाली. गेल्या 'आय.पी.एल.' पर्वाचे दिवस. रॉयल चायलेंजर बंगलोर आणि मुंबई इंडियन मॅच.  सगळीकडे आनंदोत्सवाचे वातावरण होते. विराटच्या ६२ धावांमुळे आर सी बी च्या जेमतेम ५  बाद १४२ धावा. आम्ही 'एम.आय.' चे 'डाय हार्ड' सपोर्टर्स आनंदात होतो. आमच्या फॅमेलीत लग्नकार्य होते - माझा मामेभाऊ नृपाल मुलगा सोयलच्या लग्नाचे कार्यक्रम. त्या दिवशी होती 'मेहेंदी'ची संध्याकाळ.  आम्ही सारे नातेवाईक आणि मित्र मंडळी हॉल मध्ये जमलो होतो. एकी कडे बायका मंडळी आपल्या हातापायांवर मेहेंदी काढून घेत होत्या. हातांच्या बोटांपासून पंजे,  ते कोपऱ्यां पर्यंत व पायांची बोटे, पाऊले ते ढोपऱ्यांपर्यंत, सर्व सुबक कलाकृतींनी भरून गेले होते. दुसरी कडे आम्ही पुरुष मंडळी एक घोळका करून ७ cm X १४ cm मोबाईल स्क्रीनवर पाहत होतो मॅच. आम्ही सारे आतुरतेने 'एम.आय.'च्या प्रतिउत्तराची वाट बघत होतो. विजय नक्की आपलाच होणार! पण टिना अजून आली कशी नाही? टिना, माझा मावस भाऊ दिलीपची मुलगी, मुंबई इंडियनची डाई हार्ड (die hard) फॅन व सपोर्टर, म्हणून ती 'एम.आय.'च्या मुंबईतील प्रत्येक मॅचला जातीने वानखेडेवर हजर असते आणि मुंबई इंडियन 'लक्की' ठरते, असा तिचा समज आहे. आणि आमचीही तशी समजूत झाली आहे. पण अजून ती आली नव्हती. मुंबईच्या फलंदाजीला सुरवात झाली. ७ ला नो विकेट. ओ बटलर औट! षटक संपले. दुसरी ओव्हर सुरु - बद्रीची. दुसरी विकेट गुल, मग तिसरी आणि ४थी - बद्रीने चक्क हॅट - ट्रिक घेतली! पार्थिव, रोहित आणि मिकलेनअहन (McClenaghan) भोपळा नफोडताच परत!
 " अरे, कोठे आहे ती, टिना?"
 " निघाली आहे. येईलच इतक्यात."
आता भिस्त होती ती पोलार्ड- राणा ह्या जोडीवर. ३३ धावा रडखडात झाल्या. उऊऊउ! राणा रन औट!
आणि झाले टिनाचे आगमन! पिक्चर पालटूं लागले. हा हा म्हणता मुंबई इंडियनचा विजय! पोलार्ड जोरदार फलंदाजी केली हे खरे असले तरी हा आहे 'टिना इफेक्ट'! आणि तिला इतके क्रिकेट-प्रेमी बनवण्यास आमच्या 'गच्ची क्रिकेटचे' मोठे योगदान आहे. लिमिटेड ओव्हर नसेल कदाचित आमचे गच्ची क्रिकेट हे ट्वेंटी-२० क्रिकेट प्रथम सुरु करण्याचे दावेदार आहोत (pioneer of twenty - २०)! असो. 

मला क्रिकेटची आवड लहानपणापासून. सर्वां सारखे मी कापडी बॉल, प्लास्टिक चेंडू, रब्बर बॉल, टेनिस बॉल आणि सीजन बॉल क्रिकेट खेळलो आहे. घरातल्या लहान खोलीत मी सुरवात तर केलीच पण मुलास देखील घेऊन खेळून व्हेंटीलेटरची कांच आणि काचेची बरणी देखील फोडली आहे.  बरणी नातवाने फोडली असे सांगून आईचा राग कमी केला आहे. बिल्डिंगच्या पॅसेज मध्ये, आमच्या गल्लीत  मित्रांच्या गल्लीत, शाळेच्या प्ले ग्राऊंडवर, मैदानात आणि पिचवर देखील खेळून झालाय तसेच 'हॅरिस शिल्ड' करिता शाळेसाठी आणि  इंटर फार्म व टाइम्स शिल्ड करिता ऑफिस साठीही आणि 'वेलकर टूर्नामेंट मध्ये 'ठाकूरद्वार XI' साठी खेळलो आहे. पण कॉलेज करीता खेळणं शक्यच नव्हते. मैदानं गाजवलं असं काही नाही. पण मजा मात्र नक्कीच लुटली. 

मला आठवते. क्रॉसवर आमच्या कंपनी (चौगुले) आणि मोराजी खेमिकल 'एफ' डिव्हिजन टाइम्स मॅच सुरू होती. मी सीमेरेषे  जवळ, डीप स्क्वेरला फिल्डिंगला होतो. आमच्या मॅचची बाऊंड्री दुसऱ्या चालू असलेल्या मॅच - पिचच्या पलिकडे, पण त्या पिचच्या जवळ होती. त्या मधल्या पिचवर पंजाब नॅशनल बँक विरुद्ध कोणाचातरी सामना चालू होता. मोराजीच्या डावखुऱ्या फलंदाजने मारलेला फटका थेट माझ्या कडे येत होता. मधल्या पिच मुळे मला तो बॉल नीटसा दिसला नाही आणि  माझ्या पुढे टप्पा पडून सीमेपार गेला. परत त्याने फटका लगावला. बॉल ऊंच ऊंच जात होता. माझ्याच कडे! कसाबसा मी तो झेल घेत ला. लक्षात आले मधल्या पिचवर जाऊन तो झेल पकडला होता. 
" काय विनय! इथं काय करतोस? (काय प्रश्न!) छान पकडलास. मी पी. एन. बी. साठी खेळत आहे. आणि तू ?" माझ्या परिचयातील राजा काळशेकर बॅटिंग करता करता माझ्याशी बोलत होता
 "चौगुले," मी उत्तर देऊन माझ्या पोझिशनला परत गेलो. 
मोराजीचा नवा बॅट्समन उजवा होता. मी त्याच जागेवर होतो पण मी त्या नव्या साठी दीप कव्हर झालो आणि त्या दुसऱ्या पिचच्या अधिक जवळ झालो. 
"आई कशी आहे? विचारलाय सांग. तुझे लग्न झाले का?" राजाचे चालूच होते. मी नाही असे उत्तर देण्या आंतच. "लग्नाला बोलावं हं."
दरम्यान ४ पंच, त्यांचे २ आणि आमचे २, ह्यांच्या मध्ये काही बोलणे झाले आणि आम्हा दोघांना आपल्या जवळ बोलावले. "तुम्ही गप्पा ठोकण्या साठी आला आहेत का? तुम्ही कोण?... काय ..काळशेकर? तुम्हा दोघांना आम्ही वॉर्न करतो. बॉल ठोकणार की गप्पा? आणि तू रे? " त्यांतील एक अंपायर विचारीत होते.
" त्रिलोकेकर," मी म्हणालो. 
"कोण त्रिलोकेकर?" दुसऱ्या पंच्याने विचारले. 
" विनय बाळाराम त्रिलोकेकर."
"अरे, म्हणजे तू अलकचा मुलगा. बरोबर?" 
"हं. मी तुम्हाला ओळखतो सर. आपण मिस्टर सायबा कोठारे."
 "ए कोठारे, आता तू पण ह्या दोघांत सामील होतोस काय?" पहिल्या पंचाने असे बोलत बोलत आम्हा दोघांना सौम्य शब्दात पुन्हा बजावले.

असे म्हंटले जाते की, "Cricket is Gentleman's game!" तुम्हाला वाटते का हो तसे? तसे असते तर  कर्णधार स्टीव्हन स्मिथ, उपकर्णधार डेव्हिड वॉर्नर आणि कॅमरून बँक्रॉफ्ट ह्या तिघांनी 'जिंकण्यासाठी काहीपण चलते' असे समजून चेंडूत फेरफार केले नसते. वॉर्नर असल्या बेशिस्तीच्या वादात वारंवार सापडत असतो - इंग्लंडच्या जो रूटला मारणं आणि साऊथ आफ्रिकेच्या डी कॉक आणि ए बी डी विलिअर्स ह्यांच्या बरोबर झालेली खडा जंगी - ही सारी ताजी उदाहरणें होत. साऊथ आफ्रिकेच्या रबाडाने स्टीव्ह स्मिथ मारलेली धडक gentlemanचे वर्तन असू शकते का? कदाचित ही सारी माणसे 'Gentlemen' च्या समूहात 'Black Sheep' असावीत. असो. 

आमच्या क्रिकेट मध्ये 'फिक्सिंग' नव्हती, 'बॉल कुरतडणे' घडत नव्हते किंवा कोणतीही बॉल टॅम्परिंग (टेनिस बॉल मध्ये फेरफार कसा होणार?) मात्र होत असे ती मात्र धमाल,धमाल आणि धमाल! आमच्या गच्ची क्रिकेटचे श्रेय जायला (Late Dr.Jay Dhurandhar) जाते. त्यानी आम्हा सर्व भावंडांना (cousins) आणि आमच्या फॅमिलीनां क्रिकेटच्या निमित्ताने एकत्रित आणून महिन्यातील एक तरी रविवार मज्जेत घालवण्याची प्रथा पाडली. Yes Jay, you used to all of together with this initiative. We enjoyed every moment of those fun filled Sunday evenings at Ajinkya Mansion. We miss those wonderful evenings and we miss you very much. 

चला तर मग आमच्या गच्ची क्रिकेट च्या प्रवासाला!

विनय त्रिलोकेकर
email id : vbt1946@yahoo.co.in

mob. 7506376746 /9987595865

भाग ४ आमचे सिंगापुरातले शेवटचे २ दिवस

भाग ४ आमचे सिंगापुरातले शेवटचे २ दिवस

हॉटेल बॉसच्या स्नॅक्स बार मध्ये न्याहारी करून आम्ही लॉबीत गाडीची वाट बघत होतो. आणि ह्या वेळीस देखील राईसच ड्रायवर म्हणून आला. हा माणूस आमच्या पाठीला चिकटलेलाच होता. असे म्हणतात की आत्मीयता तिरस्कार निर्माण करते. (Familiarity breeds contempt.) प्रत्येक बाबतीत हे खरे नसते. मला आतां राईस परिचित झालाच  होता आणि त्याचे व्यक्तिमत्वही मी ओळखू लागलो होतो अगदी ' Bach of my hand.'  हा माणूस मला आवडूही लागला होता. तो वक्तशीर होता आणि मला अशी माणसे आवडतात. ठरल्या प्रमाणे तो बरोबर ९च्या ठोक्याला आला होता. 

त्याने विचाराच्या पूर्वीच मी त्याला दिवसाच्या प्रवास कार्यक्रमाचे सर्व कागद पत्रं दाखवली. त्याने माझ्या कडे सूचक नजरेने पाहत हसून सांगायला सुरवात केली, “Ah, Mr. Vinay, by now you know me very well and also my nature! It seems you know me as the back of your hand. Ha,ha! You are very jovial and that’s what I like about you.(मी गमतीशीर असल्याचा साक्षात्कार त्याला कसाकाय झाला, देव जाणे!) Let’s go. I’ll drop at the Universal Studio. Here take these 20 SGD meal coupons. We have to pick up some people on the way and then we’ll proceed straight to the studio.”

 त्याने आम्हा दोघांना आणि इतर ८ जणांना युनिव्हर्सल स्टुडियोच्या द्वारा समोर सोडले.  
“Show your papers at the gate. I’ll come back for you people at five. So come back over here by then,” असे सांगून तो निघून गेला.

आम्ही १०  जण भव्य कमान असलेल्या सुंदर प्रवेशद्वारातून आंत शिरलो. मिनी कोच मध्ये ही ८ माणसे आपापसातच  बोलत होते. मात्र आंत प्रवेश केल्यानंतर  त्यांच्यातील एक तिशीतला इसम माझ्या बरोबर मराठीत बोलू लागला,”तुम्ही गिरगांवात ले? मी तुम्हाला पाहतो . We used to stay in  Zaoba wadi. Now we don’t live there, though my office is in Opera House. I’m in travel agency business. So I’m expert guide having traveled a lot, through the world, you see. Have you two come with a group? No. Just the two of you, as individuals….” त्याचे निरस आणि कंटाळवाणे बोलणे चालूच होते. (Blah, blah, blah!) बऱ्याच फुशारक्या मारुन झाल्यावर आम्हा दोघांना सोडून, तो आपल्या समूहा सोबत पटकन निघून गेला. कदाचित आमच्या सारख्या सिनियर सिटिझनची अडचण होईल असे त्याला वाटले असावे. आम्हाला आता पर्यंत भेटले सारे, स्थानिक (सिंगापूर / मलेशिया ), परप्रांतीय असोत ( नेपाळी, कानपूरचे), सारेच सहकार्य करण्यास सदैव तत्पर असत. सदा शिष्टचाररी ....आणि आता हा गृहस्थ! त्याला वाटले असावे आमच्या पासून सुटका मिळवण्यासाठी आम्हाला टाळलेले बरे! म्हणूनच आम्हाला काही न विचारताच निघून गेले. हा एकमेव आलेला कटू अनुभव! असो!

ह्या इथे आहे एक भाला मोठा 'युनिवर्सल ग्लोब' (Universal Globe), पृथ्वीची प्रतिमा. फोटो सेशन होणे साहजिक होते आणि ते झाले. सुरवात तर चांगली झाली. सिंगापूरचे युनिव्हर्सल स्टुडियो ( आशियातील दुसरा; जपान मध्ये पहिला युनिव्हर्सल स्टुडियो झाला) ह्याची मालकी हक्क जेटिंग सुमुदायाकडे आहे.हे विषय बद्ध उद्यान (theme park) सिंगापूरच्या सेंटोसा बेटावरील (Sentosa Island) रिसॉर्ट वर्ल्ड  (Resorts World) मध्ये आहे. वेग वेगळ्या विषयांवर आधारित अनेक विभाग - थीम झोन्स (themed zones) आहेत. आणि सर्व विभागात असलेले अनेक स्टॉल्स, अनेक खेळांची उपकरणे आणि फेऱ्या (rides) त्या त्या विभागांच्या विषयांना  साजेशा आहेत. ही  माहिती मला राईस कडून आणि गेट वर मिळालेल्या नकाशात मिळाली. 

 युनिव्हर्सल स्टुडियोचा नकाशा हातात घेऊन मी  सुसज्ज झालो होतो. आता मला मार्गदर्शकाची भूमिका वटवायची होती. मी एका बाकडा बसून नकाशा मांडीवरघेत आंतील तपशिलाची छाननी करू लागलो.

आपल्या युनिव्हर्सल स्टुडियोचे ३६० डिग्रीचे वर्तुळ पूर्ण करून वेग वेगळ्या विषयांवर आधारित अनेक विभाग पार करायचे आहेत. चला तर मग!

हा आहे हॉलीवूड विभाग (Hollywood zone), ज्याचा प्रवेश अगदी खऱ्या हॉलिवूडच्या आम रस्त्या प्रमाणे (real Hollywood Boulevard) सुरु होतो. ते रस्ते चैतन्य स्थापत्य (dynamic architecture) आणि माड  व ताड झाडांनी (palm trees) सुशिभित झाले आहेत. ईथे 'ब्रॉडवे' च्या धर्तीचे नाट्यगृह, हॉलिवूड ह्या विषयाला धरून अनेक रेस्टोरण आणि दुकाने. हॉलिवूडची हुबेहूब नक्कल असल्यामुळे 'हुलीवूड वॉल्क ऑफ फेम' असणे साहजिक, त्यासाठी रस्त्याच्या कडेने जात असलेल्या पदपथवर (side-walks) चांदण्यांचे अनेक लहान लहान उंचावटे (five-pointed terrazzo and stars) आणि त्यावर कोरलेले आहेत सुप्रसिद्ध नायक-नायिकांची, दिग्दर्शकांची, लेखकांची आणि संगीतकारांची नावं सोबत चित्र. हॉलिवूड ने केलेली ही आदरांजली होय. ह्या सर्व कलाकारांनी  मनोरंजन व करमणुके साठी केले त्यांचे योगदान आणि त्यांचे कर्तृत्व ह्यासाठी हे साजेशे आहे. 

अहो, सांभाळा! त्या फ+रशीवर पहा ऑड्री हेपबर्न (Audrey Hepburn) ... ह्या चांदणीवर आहे जुली अँड्रूस (Julie Andrews), हे कोण विचारता? माहित नाही. पण हे आहेत बर्ट लँकेस्टर (Burt Lancaster). हा साईड वॉल्क आपण क्रॉस करून पलीकडे जाऊया. 

हा आहे फोटो स्टुडियो. ही कोण? अरे, हिने मर्लिन मनरोचा (Marilyn Monroe) पेहराव केलाय! मादक नजरेने फोटो साठी आमंत्रित करते, पहा! घ्या काढून एक सेल्फी तुझ्या समवेत! हा माणूस ... फ्रॅंक सिनातरा (Frank Sinatra) वाटतो. चला काढूया काही फोटो. एक सेल्फी ह्या पोलीस जीप समवेत... आणि हा... चालू द्या ... काय सांगा कोणा हॉलिवूडच्या बड्यांकडून कॉल (call from some Hollywood Biggie) यायचा किंवा चक्क NYPD मध्ये ब्रेक! 

चला खूप झाले हॉलिवूड. आता कोठे वळवायचा आपला मोर्च्या?

हे आहे मडगॅसकर (Madagascar)! चला घेऊया ही क्रेट - लाकडी खोक्यातून नदीतून साहस सहल .
 (Crate Adventure). पाण्यातून आपली ही होडी हेलकावे घेत घेत जात आहे. मजा येते न? किनाऱ्यावर हे कोण आहेत? पाट्या आहेत, वाचा ... अॅलेक्स, मेलमन  आणि ग्लोरिया ... राजा ज्युलियन, स्किपर, कोवलास्की, मार्टी, प्रायव्हेट आणि रिको ... अरे, ही सारी पात्रे आहेत ड्रीम वर्क ऍनिमेशन (Dream Works Animations). बघा, हे समोर आहे सेंट्रल पार्क झू ... लाऊड स्पीकरवर काय घोषणा होत आहेत? बापरे! ह्या प्राणी संग्रालयातले सारी जनावरे पळून  मडगॅसकरला आली आहेत.  घाबरू नका, ह्या होडीत आपण सुखरूप आहोत! आता आपण 
  उष्णकटिबंधातील जंगलातून जात आहोत. व्हिडियो काढलेत ना? आपला प्रवास संपला. ह्या अविस्मरणीय प्रवास मध्ये माझी साथ दिल्या बद्धल धन्यवाद!

 ही आहे मेरि - गो - राऊंडची फेरी (Merry -Go- Round ride) -लाल रंगाची ट्रॉली जोडलेली सारी पात्र ड्रीम वर्क ऍनिमेशन  मडगॅसकर मधली - ह्या विभागाच्या विषयाला साजेसं!   

आपण आता फार फार अव्हे झोन  (Far Far Away zone) मध्ये आहोत. श्रेकला (Shrek) पाहून आश्चर्यचकित झालात? ह्या सर्वां सोबत - बुटातील पस (Puss In Boots), बोलणारे गाढव, ही राजकन्या फिओना (Princess Fiona), लांब नाकाचा पिनोच्चीओ (Pinocchio), निया आणि मोहक राजकुमार (Prince Charming). -   सेल्फी काढा!  
"Move bit closer to him,sir. It will make nice picture."

 " Glad to meet you, Shrek," मी म्हणतो आणि त्यावर श्रेक , "Pleasure was all mine." फोटो नक्कीच सुरेख आला असणार!

आता आपण गुरुत्वाकर्षण विरुद्ध चालणाऱ्या जगातील पहिल्या जायंट रोलर कोस्टर मध्ये बसुया - बुटातील पस ['Puss in Boots' Giant journey roller coaster]. ह्या चित्तथराक साहस फेरीचा आनंद लुटलात  की नाही?

भुकेने व्याकुळ झालात? ह्या द्वारा समोर ही आहे पॉप कॉर्नची गाडी - गाडीची पाटी (hoarding) बघितलत? पॉपकॉर्नयासरस 'Popcornasaurus' - किती कल्पक! हा आहे हरवलेले जग म्हणजे 'The Lost World' विभागाचा दरवाजा. होय ज्युरॅसिक पार्क Jurassic Park, स्टीवन स्पीलबर्गच्या फिल्मने प्रेरित होऊन! (the theme being inspired by Steven Spielberg’s film). 

बाहेर उंच भीत आहे. हा मुलगा काय करीत आहे? तो चक्क हळू हळू  वर चढत आहे. रॉक क्लाइम्बिंग? अर्थात 'Amber Rock Climb'.
 "हे सारे  जीवाष्म प्राण्यांची अंडी किंवा सुक्ष्म जंतू शोधत असावेत." (मी एक चांगला मार्गदर्शक - guide म्हणून कसा वाटतो?)

 ही आहे उडत्या छताची फेरी (Canopy Flyer). त्या पहा छताला स्टीलच्या साखळ्यांनी टांगलेल्या रोलर कोस्टर गाड्या. प्रत्येक गाडी - कार मध्ये एक किंवा दोनच माणसांनां बसता येईल. सर्व कारना जोडली आहेत वेगवेगळ्या डायनोसॉरांची (dinosaurs) कट आउट्स (cut - outs) - बहुसंख्य आहेत  उडणारे, जसे सर्वात मोठा उडणारा टेरानोडॉन (Pteranodon), भयानक डायमॉर्फोडॉन (Dimorphodon) आणि तितकेच भयानक वाटणारे उडते इतर डायनोसॉर. आपण सारे पक्षीच असल्याचा आभास होतो ना? खाली पहा ते रम्य जंगल. (मला इंग्रजीतला 'wow' हा शब्द उच्चारासा वाटतो.) Wow!  

ही आहे लहान मुलांसाठी - डायनो सोरींग (Dino- Soaring) , हळुवार उडणारी फेरी (Fly- Around Ride for kids). आमची नात सारा (Sarah) असायला हवी होती. तिला फार मजा आली असती. वेगवेगळ्या डायनोसॉर रुपी गाड्या धीम्या गतीने आपल्या  भवती फिरत आहेत (rotate) आणि त्याच बरोबर वर  व खाली सुद्धा. किती उंच नेयायचा ते संपूर्ण डायनोसॉर - स्वराच्या हातात. 

ही पहा येथील मेरी गो राऊण्ड - गोल गोल फिरणाऱ्या खुर्च्या आणि बाकड्यांना लावले आहेत  जमिनीवरील महाअक्राळ-विक्राळ इंडोमिनस (Indominus) व जमिनीवर थैमान घालणारा टायरॅन्नोसॉरस (Tyrannosauras) आणि पाण्यात रहाणारा मोसासॉरस (aquatic Mosasauras) तर वर खाली होणाऱ्या खांबांना लावले आहेत उडणारे - सर्वात मोठा उडणारा टेरानोडॉन (Pteranodon) आणि डायमॉर्फोडॉन (Dimorphodon). 

बाहेरील ह्या उद्यानांत वेग वेगळे डायनोसॉरांच्या टोळ्या , त्यांची अंडी आणि पिल्ले. इथे फोटो शूट करतांना आपल्या कल्पनाशक्तीला भरपूर वाव आहे. (There is plenty of food for our imagination over here.) पण दोन लढत असलेल्या राक्षसी डायनोसॉरां मध्ये सापडलो तर? आपण अंड्यातून बाहेर येत असलेले त्यांनी पाहिलेतर? बाहेर पडलेले बरे!

खाली पहा. कोण आहेत हो तुम्ही? कोठे चालत हो तुम्ही?

“We are the Treasure Hunters! We are young explorers, driving in this open desert jeep through the abandoned Egyptian Excavation site. Come join us!”

छे ! जीप कोण चालावंणार? नको! पण आपण पुरातन इजिप्ट (Ancient Egypt) आणि थेट १९३०च्यासुवर्ण कालीन  इजिप्ट- संशोधन (the Golden Age Of Egyptian Exploration) जाऊया. ते बघा फेरोंचे दर्गे (tombs of Pharaohs) आपल्या पाठीमागे बघा -  इजिप्टचे राजशाही माणसे - चक्क जिवंत झाली आहेत!

(Egyptian royalties have come alive!) यहाँ फोटो सेशन तो बनता है, बराबर?

हा लहान मुलगा का बरे रडतो? 

" 不要害怕! 他们都是演员扮演的字符从古代埃及。" ["Don't be scared! They are actors playing the characters from ancient Egypt" आई मुलाला समजावत आहे.] मुलाचे वडील मोठया मुलाचे डोळे बांधून (blind folded) त्या द्वारपालाकडे नेत, " 的字符从古代埃及怕! 他们都是演"["Yeah, kid don't be scared! Let me show you how friendly these guys are!"]

काय धमाल अनुभव आहे हा ! आणि ही घटना तर अनुभवांचा कळस! [This encounter is the climax!]
  अहो ४ वाजून गेलेकी हो! जरा आवरतं घेतले पाहिजे. 

हा साय फे नागरी विभाग - (Sci Fi City zone), एक छोटासा विभाग. हा झोन ट्रान्सफॉर्मर, आधुनिक तंत्रज्ञान आणि त्यावर आधारित राईड्स ह्याने व्यापलेला आहे. तो पहा आपल्या मागे येत आहेत  बोलणारा ऑटोबॉट (AUTOBOT) आणि त्याच्या पाठोपाट आहेत ऑप्टिमस प्राईम (OPTIMUS PRIME) आणि बाम्बलबी (BUMBLEBEE). माफ करा, मला ह्यांतील कोणत्याच पात्रांचे ज्ञान नाही. असे असणार आहे आपले जग! अशा दिसतील भविष्यकाळतील आधुनिक नागरी, शहरं ,गावं आणि खेडी -आधुनिक आणि अंतरिक्ष तंत्रञानाने सुसज्ज आणि आधुनिक सुविधांनी परिपूर्ण अशी!

हा आहे शेवटचा विभाग. हे आहे अमेरिकेचा आत्मा आणि चैतन्य असलेले ठिकाण- अमेरिकेचे सर्वात मोठे, भव्य आणि रुबाबदार शहर- न्यू यॉर्क  New York! चला नाहून निघूया ह्या क्षितिजा खाली, झगमगत्या नियॉनच्या (neon lights) रोषणाईत. येथील रस्त्याचे बाह्य स्वरूप आपण ' हॉलिवूड स्टुडियॊ ' विभागात पहिलेच आहे - जसे  रस्त्याच्या कडेला असणाऱ्या पाऊल वाटा (sidewalks)  आणि नावाजलेली मुख्य ठिकाणे (classic landmarks). हा झोन आधुनिक न्यू यॉर्क शहराचे प्रतिबिंब आहे. 

अश्या रितेंनी आपण ३६० डिग्रीचा युनिवर्सल स्टुडियोचे  वर्तुळ संपूर्ण केला. धन्यवाद!

 सायंकाळचे ५ वाजले होते आणि वक्तशीर राईस गाडी घेऊन आला होता. 

" Mr. Vinay, you are on time. Where are the others? You won't know, I'm sure. They must have gone their separate way. Reserved type, " राईसला माणसांची पारख चांगली असावी,"It's almost 5.20. We'll wait another 10 minutes and leave them behind. I 'll drop you at Garden by the Bay and come back after I drop those *#@ (काही अपशब्द) people at their hotel. Here they come... Come on hurry, I've to take Mr Vinay and then drop you at the hotel. Someone will come to pick you for the night safari. Come on. Close the door."

त्या गटातील माझ्याशी सुरवातीला  बोललेला होता तो इसम मला विचारू लागला , " Have you seen  everything? We couldn't. So many things. फारच मोठे आणि व्यापक आहे हो! खाण्या पिण्यातच  भरपूर टाईम  गेला. तुम्ही तर दोघेच, तुम्हाला गाईड करायला कोण नाही. वाईट .... "

मी उत्तर देण्याच्या आंत, माझी बायको म्हणू लागली, "नाही कसं. आम्ही सारे पाहिले. युनिवर्सल स्टुडियोचे संपूर्ण वर्तुळ  पालथे घातले. खाण्या- पिण्याचे  काय हो- आपण ते नेहमीच करतो. सर्व ठिकाणे पाहिलीच पण झोनच्या विषयावर आधारित असलेल्या राईड पण  घेतल्या. .... "  असे सांगत तिने सर्व विभागांचे  नावांसकट प्रत्येक झोनचे वर्णन केले आणि आम्ही केलेली धमाल तिखट- मीठ लावून सांगितले.

त्यांच्या ग्रुप मधली एकवृद्ध बाई  बोलू लागली, " काय म्हणता? तुम्ही हे सारे बघितले! आम्हाला  कोठून सुरु करायचे तेंच समजेना . त्यात मी पढली साठीची. (काय साठीची? मी ७० झालो. दिसते तर जास्त वयस्कर. असो.) मला बसवून  ही मंडळी फेरफटका मारून येत . हे लोक फार खादाड  .. आणत होते माझ्या साठी देखील ..पण काय ते पास्ता -फास्ता  आणि बर्गर - टर्गर ! तुमच्या बरोबर आले असते तर बरे झाले असते."

 [ आणि काय मारत होता फुशारक्या! काय तर म्हणे 'So I’m expert guide having travelled a lot'  आणि दुनियेला मार्गदर्शन -गाईड करणारा हा बेटा, स्वताःच्या आजीला (ती त्याची आजी असल्याचे मला बायकोने सांगितले) स्टुडियोतल्या बाकाडांवर बसवून ठेवले. नातवाने आजीला सिंगापूर दाखविले?!!!!?]

" Mr. Vinay, I'll come for you at.. say 9 pm ..yeah that should be okay...enough time to see garden by the bay ... yeah sufficient time... so be  here at this bus stop, I'll wait here," असे सांगत
  राईस त्या मंडळींना घेऊन गेला. 


चला गेट मधून आंत! हे काय दिसते? लाइटचे झाड? हे आहे एक उत्कृष्ट झाड - सुपर ट्री (Supertree). अशी अनेक झाडे आहेत येथीलय  वृक्षवाटिकेत, ज्याचे नाव आहे Supertree Grove. २५ मीटर ते ५० मीटर उंचीची  ही वृक्ष आपल्याला जागोजागी दिसतात. ही कृत्रिम वृक्षे अनेक कार्य करतात. ह्या सुपर ट्री येथील उद्याना करीता वातावरणिय यंत्र आहेत जे समंधीत वृक्षांसाठी साजेशे पर्यावरणाची निर्मिती करतात तसेच वृक्ष -रोपण करणे (planting), सावली पुरवणे (shading) अशी अनेक कार्य करतात. अद्वितीय (unique), दुर्मिळ (rare ) आणि  असामान्य (exotic) जातींच्या ऑर्किड (orchids), नेचा (Fern ), वेली (vines), इत्यादीचे सुपर ट्री 
निवासस्थान आहेत. ही कृत्रिम वृक्षे नैसर्गिक झाडांच्या पर्यावरणीय आणि परिस्थिति-विज्ञान संबंधी कार्याची हुबेहूब नक्कल करतात. त्याच्यातील असलेल्या फोटो-वोल्टाईक (photovoltaic cells) बॅटरीच्या साहाय्याने सौर ऊर्जा मिळवतात. ह्या ऊर्जेपासून  रोषणाई, वृक्षांचे अन्न बनवण्याची क्रिया (photosynthesis), पावसाचे पाणी खेचून घेऊन ते पाणी वेगवेगळ्या कामांसाठी म्हणजे झाडांची वाढ (growth), सिंचनसाठी (irrigation) आणि रंगी बेरिंगी  कारंजे (fountain displays). तशेच ही  वृक्षे एखाद्या एअर कंडिशनर प्रमाणेही कार्य करतात. आणि रात्री  ही वृक्ष अक्षरशः जिवंत होऊन रोषणाई आणि संगीताची मेजवानी  देतात.  ह्या संगीत - रोषणाईच्या कार्यक्रमाचे नाव आहे  'OCBC Garden Rhapsody'.


समुद्र किनाऱ्यावरील उद्यानाचे (Garden by the bay) दोन थंडकेलेली संरक्षक दालने आहेत (two cooled conservatories) - फुलांचा घुमट (Flower Dome) आणि ढगांचे रान (Cloud Forest). ह्या दोन्ही फुलांची कळसांची (domes) रचना विल्सन आयेर (Wilson Eyre) ह्यांनी केली आहे आणि दोन्ही भव्य असली तरी फुलांचा घुमट (Flower Dome) हे जगातील एकमेवं काचेचं घर आले की ज्याच्या मध्ये एकही स्तंभ नाही (the world’s largest column-less glass house). 

चला आपण फुलांचा घुमटात (Flower Dome) शिरुया. आंतील दृश्य पाहून सारेच थक्क! (All standing in awe.) व्वाव! Wow!! असे उद्गार निघणे स्वाभाविकच आहे. दोन दालनांत ह्याची उंची कमी आहे, पण हे भव्य आहे - ३ एकर. 



ह्या घुमटाचे हवामान भूमध्य (Mediterranean), निम्मा आणि सौम्य रखरखीत व कोरडा (semi-arid)  प्रदेश आणि  इतर उष्णकटिबंधातील (जसे ऑस्ट्रेलियाचे काही भाग, दक्षिण आफ्रिका आणि दक्षिण अमेरिका) देशां (Tropical) सारखे ठेवले आहे. इथे तापमान २३°C ते २५ °C इतके असते तर रात्री थोडे कमी. गिनीज वर्ल्ड रेकॉर्ड मध्ये (Guinness World Record) हे घुमत जगातील सर्वात मोठे काचेचं हरितगृह (World’s largest glass greenhouse) असल्याची नोंद आहे. इथे कायम स्वरूपी / चिरंतन वसंत ऋतू (perpetual spring) असतो. फुलांची केलेली मांडणी  नेत्रदीपक, मनमोहक आणि नाविन्यपूर्ण आहे (pleasing, spectacular and innovative). अक्षरशः फुलांची दंगल! A riot of flowers!

आता ढंगांच्या रानांत (Cloud Forest) जाऊया. हे जास्त उंच पण लहान आहे - २ एकर. हा आहे.  दक्षिण-पूर्व आशिया खंडातील, मध्य आणि दक्षिण अमेरिका मध्ये असलेला उष्णकटिबंधातील डोंगराळील भाग (tropical mountain regions) समुद्रपट्टीच्या १००० मीटर ते ३००० मीटर इतका वर आहे. . [1,000 metres (3,300 ft) and 3,000 metres (9,800 ft) above sea level]. वर जाण्या साठी आपण लिफ्टचा (elevator) वापर करू शकता पण डोंगर आपण ह्या खाली जात असलेल्या वर्तुळ आकाराच्या रस्त्याने जाऊ. आता आपण ४२ मीटर वर आलो आहोत. हे आहेत पर्वत ढग 'Cloud Mountain', जो एक अनेक एपिफाईट (epiphytes) जातींच्या फुलांचा  डोलारा आहे. ह्या फुलात आहेत असामान्य (exotic) जातींच्या ऑर्किड (orchids), अनेक जातींच्या
नेचा (Ferns), जसे मोर-नेचा (peacock fern), काटेरी - नेचा (spike), क्लब मोसीस (club-mosses), ब्रोमेलियाड्स (bromeliads) आणि ऍन्थुरियम्स (anthuriums). इथली रचना वेग वेगळ्या थरात आहे आणि प्रत्येक थराचा विषय वेगळा आहे. पर्वतांवर बर्फ आहे. 

आपण आता अजून खाली जाऊया. ३५ मीटरवर आहे हा धबधबा! वाह बसत थंड हवा! किती  
 उत्साहवर्धन, आनंददायी, प्रसन्न वातावरण  ... आपल्याला शब्दच कमी पडतील! विडिओ शूटिंग आणि फोटो सेशन तर झालेच पाहिजे!

आपण बाहेर आलो आहोत. ही पहा भव्य व रूबाबदार सिंव्हाची शिल्पाकृती. हे शिल्प चीनच्या शिल्पकार ली काई फुजिआन (Sculptor Li Kai, Fujian) ह्यांनी गोल्डन सिल्क नानमु लाकडांनी (Golden Silk Nanmu wood) आणि ते सुद्धा त्या झाडाच्या एकाच बुंध्यापासून (single trunk). ह्या लाकडांची विशेषता म्हणजे लाकडाच्या पोत प्रकाशात चमकते आणि सोनेरी रेशमी धाग्या सारखे दिसणारे पोत ताकाकू व चमकू लागते. हे 
 Lion King चे शिल्प ज्या लाकडा पासून निर्माण ते लाकूड चीन मधील लॉरेल परिवारा कडून ५व्या  शतकात प्राप्त झाले. 

आता आम्हा दोघं समवेत कोण नाही. आम्ही दोघेही एकमेकांचे हाथ हातात घेत , बोलत चालत आहोत. "Oops... हे काय! हा रास्ता वेगळा वाटतो! It's a different path we that  have taken." 
"होय! खरोखर. ... मग आता ?"

आमच्या बाजूने जॉगर पाथ ... बाजूने एक जोडपे धावत आहे
 "Excuse me sir," मी विचारतो. 

तो माणूस आमच्या कडे फक्त बघत आहे.  आणि त्याच्या बरोबर असलेली हात वारे करून म्हणते, " Language? Inglis? Me no Inglis."  

मात्र एक जात असलेला सायकलस्वार ओरडून म्हणतो,   " Fellas, you are going the wrong way. This one leads to the beach."

आम्ही पाठी वळून चालतो .. चालतो, चालतो आणि चालतो!

आली का पंचाईत! पुढे आहेत दोन मार्ग - एक जातो उजवी कडे तर दुसरा डावी कडे - कोणता घ्यायचा? समुरुन येणार एक इसम म्हणतो, " Where do you want to go exactly Cloud Forest and Flower Dome, both are side by  side. .."  He gives us a patient hearing and says, " You take this path on the right and you will come to the main gate. It's the short cut. Don't go Cloud forest. From there too will the main gate. But that's a round about and a very long way."

सुदैवाने आम्ही बाहेर येतो. राईस आमची वाट बघतो आहे. तो आम्हाला 'ज्वेल ऑफ इंडियाला' सोडतो. रात्रीचे भोजन करून आम्ही हॉटेल बॉस वर जातो.

ही माझे सिंगापूरची गाथा शेवटच्या दिवसाची वाट न पाहता येथेच थांबवितो. (I conclude here my travelogue on the last leg of our Singapore tour on this penultimate day itself.).कारण शेवटच्या दिवशी विशेष असे काही नव्हते. -  हॉटेलातून चेक औट करणे, एअर पोर्टला जाणे फ्लाईट पकडून कौलालंपूर, मलेशियाला जाणे इतकेच. 

पण सिंगापूरच्या लोकांचे, हॉटेल बॉसच्या सर्व कर्मचाऱ्यांचे, 'गेट आउट हॉलीडेस -ईंडीया ' ज्यांनी आमची सर्व व्यवस्था केली होती, मिस्टर कुमार व मिस्टर राईस झणी आम्हाला संपूर्ण सिंगापूरचे दर्शन घडवलं आणि 'फँटॅस्टिक हॉलीडेस ',  समन्वयक (Fantastic Holidays SDN,BHD. our tour coordinators), ज्यांनी आम्हाला कुमार आणि राईस सारखे उत्तम वाहन चालक आणि चांगले मार्ग दर्शक दिले आणि उत्कृष्ट वाहने पुरवली ; ह्या सर्वांचे आभार मागितल्या शिवाय हा माझा ट्रॅव्हलॉग पूर्ण होऊ शकत नाही!

तसेच आहाला आलेल्या काही वाईट अनुभवांचा उल्लेख करणे गरजेचे आहे. कोणी  मिस्टर अजय राई नामक एक माणूसआमच्या साठी प्रवास समन्वयक म्हणून (tour coordinators) नेमला होता. पण आम्हाला भेटण्याचे सोडा, त्यांनी आमच्याशी कोणताच संपर्क साधला नाही - न फोन न गाठ भेट! दुसरी गोष्ट जी आम्हाला खटकली ती  म्हणजे - एका आंतरराष्ट्रीय चॉकलेट कंपनीने दिलेली भेट  [International Chocolate Company's gift ( The said company is having a tie up with the hotel, perhaps)]. अर्थात त्या कंपनीने माझ्या ईमेलला असे उत्तर पाठवून ह्या प्रकरणावर पडदा टाकला - 
 ' I was shocked and very sorry to learn that there is a box contained opened polyethylene bag which contained some black thing. We strive to create durable, quality products, and I would like to assure you that the particular product was an unfortunate anomaly. Thank you so much for bringing this to our attention and we will take this seriously. We appreciate your confidence with us.' 

आणि माझ्यासाठी देखील हा अद्यय संपला आहे आणि म्हणून मी नवे घेण्याचे  टाळले आहे.( It is now a closed chapter for me, hence no  names.)

 चला तर आपण आता मलेशियात - कौलालंपूर मध्ये भेटू.

                                                                                                      विनय त्रिलोकेकर